Hydrofitowe wyspy filtracyjne
Roślinne wyspy filtracyjne to innowacyjne rozwiązanie oparte na naturze, ktore zyskuje na popularności w zarządzaniu wodami powierzchniowymi. Stanowią one odpowiedź na wyzwania związane z zanieczyszczeniem wod, utratą biorożnorodności oraz potrzebą estetycznego zagospodarowania przestrzeni wodnych.
Czym są roślinne wyspy filtracyjne?
Roślinne wyspy filtracyjne, znane rownież jako pływające wyspy hydrofitowe, to konstrukcje unoszące się na powierzchni wody, obsadzone rodzimymi roślinami wodnymi. Ich głownym zadaniem jest oczyszczanie wod z zanieczyszczeń poprzez naturalne procesy biologiczne. Rośliny na wyspach pobierają z wody nadmiar składnikow odżywczych, takich jak azot i fosfor, prowadzącymi czasami do szkodliwych zakwitow zbiornikow wodnych. Dodatkowo korzenie roślin stanowią siedlisko dla mikroorganizmow, ktore rownież przyczyniają się do rozkładu zanieczyszczeN.. Warto też wspomnieć, że dzięki wyspom wspieramy biorożnorodność przez tworzenie mikronisz, zwiększanie lub dopasowanie składu gatunkowego roślin. Wyspy mogą stanowić też ostoję dla ptakow, płazow i gadow, z dala od brzegu i zagrożeń ze strony człowieka czy zwierząt domowych (psy, dzikie koty).
Po co buduje się wyspy filtracyjne?
1. Oczyszczanie wod powierzchniowych. Wyspy filtracyjne skutecznie redukują zawartość biogenow w wodzie, co przeciwdziała zakwitom glonow i poprawia jakość wody. Są szczegolnie przydatne w zbiornikach narażonych na dopływ zanieczyszczonych wod opadowych czy ściekow bytowych. Warto budować wyspy tam, gdzie woda spływa do zbiornika, chroniąc go przed dopływem biogenow, ktore mogą doprowadzić do nadmiernej eutrofizacji, a w konsekwencji do zakwitow.
2. Napowietrzanie zbiornika przez transport tlenu z części naziemnej do części korzeniowej, co poprawia warunki życia ryb i innych organizmow wodnych.
3. Zacienienie wody, dzięki czemu zbiornik się nie przegrzewa.
4. Wsparcie dla biorożnorodności: Rośliny na wyspach tworzą siedliska dla rożnych organizmow wodnych i przybrzebnych, w tym ptakow, owadow i ryb. Dzięki temu wyspy przyczyniają się do zwiększenia biorożnorodności w ekosystemach wodnych.
5. Poprawa estetyki krajobrazu. Pływające wyspy mogą być atrakcyjnym elementem krajobrazu, wprowadzając zieleń i naturalne piękno do zbiornikow wodnych. Są rownież wykorzystywane jako elementy edukacyjne w parkach i ogrodach botanicznych.
Jak buduje się wyspy filtracyjne?
1. Konstrukcja nośna
Podstawą wyspy jest pływająca konstrukcja, często wykonana z materiałow odpornych na działanie wody, ale przede wszystkim wypornościowych. Konstrukcja ta musi zapewniać utrzymywanie się wyspy na powierzchni wody. Do konstrukcji należy przymocować rośliny tak, aby nie stały się pułapką dla ptakow.
2. Nasadzenie roślin
Wybor roślin jest kluczowy dla skuteczności wyspy filtracyjnej. Rośliny należy każdorazowo dobrać do danego zbiornika. Szczegolnie odporne i atrakcyjne będą kaczeńce błotne, kosaciec żołty, łączeń baldaszkowaty, ponikło błotne, niezapominajka błotna, mięta nadwodna. Najlepiej łączyć kilka gatunkow, by obserwować, ktore z nich z czasem zdobędą przewagę. Będzie to dla nas cenna informacja, z jakim typem wody mamy do czynienia (ktory gatunek osiągnął tu przewagę konkurencyjną z uwagi na lepsze przystosowanie). To doświadczenie, ktore uczy nas uważności i pozwala na rozwijanie wiedzy i ciekawości poznawczej.
Po opłukaniu korzeni sadzonek, umieszczamy je w jutowych woreczkach i obsypujemy podłożem do oczek wodnych i słomą owsianą tak, aby były stabilne. Woreczki obwiązujemy ściśle sznurkiem wokoł bryły korzeniowej, aby konstrukcja się nie rozpadła. Roąliny ustawiamy na wyspie, wypełniając puste przestrzenie słomą owsianą i podłożem do oczek wodnych.
3. Wodowanie wyspy
Po przygotowaniu wyspy, kotwimy ją do dna w trzech rożnych punktach: do workow z materiału naturalnego wsypujemy kamienie, a następnie przywiązujemy je do wyspy sznurkami takiej długości, aby swobodnie opadły na dno. Tak przygotowaną wyspę delikatnie układamy na wodzie. Wyspę kotwimy w wybranym miejscu, by nie dryfowała, co mogłoby utrudniaą korzystanie ze zbiornika, odsunąć wyspę od miejsca, gdzie do zbiornika dopływa woda, ktorą chcemy oczyścić, albo zburzyć naszą kompozycję. W dodatku rośliny mogłyby znaleść się poza swoim optimum siedliskowym (np. preferujące słońce znalazłyby się w zacienieniu).
4. Pielęgnacja wysp filtracyjnych
Na wiosnę należy przyciąć suche części roślin ponad wodą.
Jeżli wyspa ze względu na zwiększony ciężar zacznie pływaą pod wodą, warto dodać do konstrukcji element zwiększający jej wyporność (np. zakręconą butelkę wypełnioną powietrzem czy materac z keramzytu).
Co kilka lat należy wyspę wykonać od nowa. Można do tego wykorzystać rośliny z poprzedniej wyspy.
Podsumowanie
Roślinne wyspy filtracyjne to efektywne, ekologiczne i estetyczne rozwiązanie dla poprawy jakości wod powierzchniowych. Łączą w sobie funkcje oczyszczające, wspierające biorożnorodność oraz edukacyjne. Ich budowa i utrzymanie są stosunkowo proste, a korzyści płynące z ich zastosowania znaczące. W obliczu rosnących wyzwań związanych z zanieczyszczeniem wod i utratą biorożnorodności wyspy filtracyjne stanowią cenny element zrownoważonego zarządzania wodami otwartymi.
Gdzie szukać dodatkowych informacji o wyspach filtracyjnych?
Roślinne wyspy filtracyjne - broszura informacyjna zawierająca opis procesu tworzenia wyspy krok po kroku, wraz z zaleceniami dotyczącymi doboru gatunkow ro.śin.
Film instruktażowy z serii "Przestrzeń przyjazna przyrodzie" - dokumentuje jeden z warsztatow prowadzonych przez Fundację i stanowi przystępne wprowadzenie do tematu.
